اولین ایمپلنت‌های حاوی سلولهای بنیادی برای درمان دیابت نوع 1
7 اوت 2017- هفته‌ی گذشته دو بیمار مبتلا به دیابت نوع 1، برای اولین بار ایمپلنت‌هایی حاوی سلولهای بتای مشتق شده از سلولهای بنیادی جنینی را دریافت کردند. محققان امیدوارند ایمپلنت‌های مذکور درهنگام افزایش قند در خون، قادر به ترشح انسولین و تنظیم قندخون تا حد طبیعی باشند.
حدود 10 درصد از 423 میلیون فرد مبتلا به دیابت در سراسر دنیا، به دیابت نوع 1 مبتلا می‌باشند این بیماری به دلیل حمله‌ی اشتباه سیستم ایمنی بدن به سلولهای تولیدکننده‌ی انسولین در پانکراس ایجاد می‌شود. بیش از 15 سال است که محققان در حال تلاش برای یافتن راهی برای استفاده از سلولهای بینادی و جایگزینی این سلولها به جای سلولهای بتای تخریب شده دراین بیماران هستند، اما این کار با موانع متعددی، بخصوص مشکلاتی در رابطه با عملکرد این سلولهای جدید در بدن، همراه بوده است.
شرکت Viacyteاولین ایمپلنتها را با اندازه‌ی یک بند انگشت به نام PEC-Direct تولید کرده است که حاوی سلولهای مشتق شده از سلولهای بنیادی است این سلولها می‌توانند در داخل بدن به سلولهای جزایر اختصاصی بالغ شوند و جایگزین سلولهای تخریب شده‌ی بتا گردند.
این ایمپلنت درست در زیر پوست برای مثال در زیر پوست ساعد قرار داده می‌شود و به طور خودکار با ترشح انسولین درپاسخ به افزایش قندخون، جایگزین سلولهای بتای از دست رفته، می‌شود.
Paul Laikind از شرکت Viacyteمی‌گوید: اگر این نوع از ایمپلنت بطور صحیح در بدن کار کند، ما به یک درمان کاربردی جدید دست خواهیم یافت، البته این یک درمان واقعی نیست زیرا ما نمی‌توانیم بیماری خود ایمنی که موجب بروز دیابت نوع 1 شده است را درمان کنیم، اما می‌توانیم سلولهای از دست رفته را جایگزین نماییم.
نظارت بر قندخون
این دستگاه تاکنون بصورت ایمن بروی 19 فرد مبتلا به دیابت با استفاده از تعداد کمی از سلولهای بنیادی آزمایش شده است، پس از کاشت این دستگاه، سلولهای پیش ساز موجود در دستگاه به سلولهای جزایر بالغ می شوند اما در این کارآزمایی از سلولهای بنیادی کافی برای درمان بیماران استفاده نشد.
در ایمپلنت‌های جدید Viacyte بسته‌های PEC-Direct شامل تعداد بیشتری سلول بودند، این نوع جدید از ایمپلنتها برای دو فرد مبتلا به دیابت مورد استفاده قرار گرفتند و در آینده‌ی نزدیک قرار است فرد دیگری نیز، این نوع درمان را دریافت کند. هنگامی که این دستگاه در داخل بدن در زیر پوست قرار می گیرد، منافذ ریزی که بروی سطح خارجی دستگاه قرار دارد اجازه‌ی عبور عروق خونی و نفوذ آنها را به داخل دستگاه می‌دهد، این عروق تامین کننده ی مواد مغذی و اکسیژن سلولهای پیش ساز جزایر هستند. حدود 3 ماه طول می‌کشد تا این سلولها به سلولهای بالغ بتا تبدیل شوند. محققان امیدوارند که این سلولهای بالغ بتوانند بر مقدار قندخون نظارت کرده و مقدار انسولین مورد نیاز را به خون ترشح کنند.
چنانچه عملکرد این سلولها موثر باشد فرد از نظارت بر قند خون خود و تزریق مکرر انسولین بی نیاز خواهد شد، اگر چه آنها نیاز به خوردن داروهای سرکوبگر ایمنی برای توقف حمله‌ی سیستم ایمنی به سلولهای جدید دارند.
Emily Burns ازخیریه دیابت بریتانیا می‌گوید: چنانچه این استراتژی موفقیت آمیز باشد نحوه‌ی درمان دیابت نوع 1 در آینده تغییر خواهد کرد.
Laikandمی‌گوید: نزدیک به بیست سال است که در روشی مشابه برای درمان دیابت نوع 1 از سلولهای پانکراس اهداء کنندگان عضو استفاده شده است. این روش با موفقیت همراه بوده و بیماران را از تزریق انسولین بی نیاز کرده است اما به دلیل محدودیت پانکراس اهدا کنندگان، قابل انجام برای تعداد زیادی از بیماران نیست. اما در روش استفاده از سلولهای بنیادی با مشکل تهیه‌ی منابع سلولی روبرو نیستیم، سلولهای بنیادی جنینی برای تولید سلولهای پیش ساز از جنین‌های اضافه ی زنانی که تحت درمانIVF بودند و در مراحل ابتدایی جنینی قرار داشتند، تامین می شودو می توان در آزمایشگاه تعداد نامحدودی از سلولهای بنیادی را از این سلولها تکثیر نمود.
دکترShapiro از دانشگاه آلبرتا که در این پروژه با شرکت Viacyte همکاری داشته و دهه‌ها قبل روش پانکراس اهدایی را ابداع نموده است، می‌گوید: اگر این درمان موثر باشد، این روش می‌تواند برای همه‌ی بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 مورد استفاده قرار گیرد، یک منبع نامحدود از سلولهای تولید کننده‌ی انسولین می‌تواند قدم اول به سمت درمان دیابت باشد. مطمئنا این روش در نهایت به عنوان یک مرجع با دوام برای پیشرفت در مراقبتهای دیابت مطرح خواهد شد.
منبع :
www.newscientist.com/article/2142976-first-implants-of-stem-cell-pouches-to-cure-type-1-diabetes/